• wstecz
• drukuj

Złość, agresja, przemoc

Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne

 

TEMAT: Złość, agresja, przemoc

Cel:

 

uświadomienie sobie różnic między złością, agresją i przemocą

poznanie form przemocy szkolnej oraz skutków dla jej ofiar

 

Do przeprowadzenia zajęć potrzebne będą ci: duże arkusze szarego papieru ( 3-5 szt.), kolorowe mazaki, małe przylepne karteczki, arkusze "Złość, agresja, czy przemoc?" dla każdego ucznia

 

Co to jest złość, agresja i przemoc?

Powiedz, że na dzisiejszych zajęciach będziecie zajmować się różnymi formami przemocy w szkole. Rozpocznij od stwierdzenia, że istnieją różne tego typu zjawiska, które może być trudno od siebie odróżnić. Te zjawiska to: złość, agresja i przemoc. To ćwiczenie ma pomóc je lepiej rozpoznawać.

 

Rozdaj uczniomarkusze "Złość, agresja, czy przemoc?" i poproś o ich indywidualne wypełnienie. Zaproponuj im następnie dobranie się w grupy, omówienie i porównanie udzielonych odpowiedzi oraz sformułowanie przez każdą grupę definicji złości, agresji i przemocy. Po zaprezentowaniu przez grupy wyników swojej pracy możecie zapisać w widocznym miejscu wszystkie lub wybrane definicje.

 

Arkusz "Złość, agresja, czy przemoc?"

 

Wypełnij arkusz, zaznaczając obok każdego zachowania czy jest to złość, agresja, czy też przemoc.

Cała klasa wyśmiewa się z Basi.
Dwaj koledzy z tej samej klasy biją się na przerwie.
Dziecko krzyczy i tupie nogami, gdy mama nie chce mu kupić zabawki.
Starsi chłopcy sprzedający w szkolnym sklepiku wydają maluchom za mało reszty.
Grupa osób wysyła Renacie niemiłe sms-y.
Krzysiek umyślnie zniszczył plecak kolegi.
Koledzy nie pozwalają Jarkowi wieszać kurtki w szatni, mówiąc że ona śmierdzi.
Hania była tak zdenerwowana, że kilka razy uderzyła ręką w stół.
Koleżanki od dawna ignorują Martę, udając że nie słyszą, co do nich mówi.
Marcin pokazał koledze obraźliwy gest.
Bożena dostała jedynkę i ze złości rozbolał ją brzuch.
Rafał zrobił koledze zdjęcie, gdy ten przebierał się na w-f i umieścił je w Internecie.
Ala w złości obraziła koleżankę, mówiąc niemiłe rzeczy o jej rodzicach.

 

Informacja dla nauczyciela

Złość to emocja (uczucie). Jest związana z mobilizacją energii i pojawia się zazwyczaj w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę (szeroko rozumianą) w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy i nie mamy wpływu na jej pojawienie się. Dlatego złoszczenie się nie jest samo w sobie ani złe, ani dobre. Możemy mieć natomiast wpływ na to, co robimy, gdy czujemy złość.

 

Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc.

 

Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem ( fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).

 

Formy przemocy

Poproś uczniów o wypisanie na małych karteczkach rożnych form przemocy, z jakimi spotykają się w szkole (jeden rodzaj na jednej kartce). Zbierzcie karteczki i uporządkujcie je wspólnie (np. metodą "słoneczka"). Zróbcie listę zatytułowaną "Formy przemocy w naszej szkole", na pierwszych miejscach której znajdą się te zachowania, które podało najwięcej osób i stanowiące wobec tego największy problem. Możesz zapytać uczniów, jak ich zdaniem dochodzi do takich sytuacji?

Jakie są (mogą być) konsekwencje takiego wydarzenia dla wszystkich jego uczestników (ofiary, sprawcy, świadków)?

 

Informacja dla nauczyciela

Formy przemocy szkolnej to:

• Bezpośrednia przemoc fizyczna - bicie, kopanie, plucie popychanie, szarpanie, wymuszanie pieniędzy, zabieranie przedmiotów, niszczenie własności, przezywanie, wyśmiewanie
• Bezpośrednia przemoc słowna i niewerbalna - dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, grożenie, rozpowszechnianie plotek i oszczerstw (również poprzez sms-y i Internet), pokazywanie nieprzyzwoitych gestów
• Pośrednie formy przemocy - namawianie innych do ataków fizycznych lub słownych, naznaczanie, wykluczanie i izolowanie z grupy

Co pomaga, a co przeszkadza przemocy w naszej szkole?

Zaproponuj, aby uczniowie podzielili się na dwie grupy. Jedna z nich spróbuje odpowiedzieć na pytanie: Co w naszej szkole pomaga przemocy? (np. brak reakcji, bierna postawa świadków, brak nauczycieli na dyżurach, ignorowanie informacji o negatywnych zachowaniach), druga natomiast na pytanie: Co w naszej szkole przeszkadza przemocy? (np. życzliwy stosunek nauczycieli do uczniów, skrzynka informacji o agresji i przemocy, zajęcia profilaktyczne dla uczniów). Obie grupy zapisują swoje ustalenia na dużych arkuszach papieru.

Zakończcie zajęcia rozwieszeniem powstałych plakatów i prezentacją pracy grup Na podsumowanie zapytaj, jakie wnioski mają z tej pracy uczniowie.

Informacja dla nauczyciela

Można wymienić następujące grupy czynników ryzyka eskalacji przemocy w szkole:

1. Niewłaściwy system norm m.in.:

- sprzeczność koncepcji wychowania i postępowania

- normy preferujące użycie siły

- nieprzestrzeganie norm przez osoby znaczące

 

2. Brak reakcji na zachowania agresywne m. n.:

- brak reakcji na drobne wykroczenia typu wagary, spóźnienia, graffiti

- brak reakcji ze strony nauczycieli na zachowania agresywne uczniów, bagatelizowanie ich

- konflikty długo pozostają nierozwiązane, brak skutecznej mediacji

- bierność świadków

 

3. Czynniki związane z organizacją nauczania m. in.:

- nuda, brak zagospodarowania czasu

- ograniczenie przestrzeni, zagęszczenie, hałas

- brak możliwości relaksu i odprężenia (dla uczniów i nauczycieli)

- mała ilość zajęć pozalekcyjnych zajęć pozalekcyjnych.

 

4. Czynniki związane z relacjami uczeń - nauczyciel - rodzic m. in.:

- brak autentycznego kontaktu i dialogu miedzy uczniami, nauczycielami i rodzicami

- wysoki poziom frustracji wśród nauczycieli

 

Ułożenie (na stole, na podłodze) lub przyklejenie na dużym arkuszu odpowiedzi w formie promieni słonecznych, biegnących od centralnego miejsca, które stanowi koło z napisem np. "Formy przemocy". Promienie dłuższe oznaczają, że większa liczba osób podała daną odpowiedź, krótsze - liczba mniejsza lub pojedyncza osoba.

Autorzy scenariuszy:
Ewa Czemierowska, psycholog